Ontdek de schatten van Rhenen
In het Oude Raadhuis – het mooiste monument van de stad – ontdekt u Rhenen als stad van schatten, strijd en schoonheid. Een plaats die verbonden is met grote historische gebeurtenissen en (inter)nationale netwerken.
Wij presenteren onze collectie archeologie, stadsgeschiedenis en kunst in drie thema’s: schatten, strijd en schoonheid. Het landschap rond Rhenen, met zijn heuvelrug en rivier, is steeds weer de rode draad in het verhaal.
Schatten
Deze zaal is gewijd aan vier gouden verhalen die de geschiedenis van Rhenen kleuren.
Het eerste verhaal gaat over Rhenen dat al vroeg een zeer gewilde omgeving is om te leven. Rivier, heuvelrug en vrichtbare grond zorgden voor voedsel in overvloed.
In de vitrines ziet u wat de Rhenense bodem prijs gaf. Denk aan vuistbijlen – de Zwitserse zakmessen van prehistorie – en de kaak van een wolharige olifant. Uit de bronstijd ziet u een hoge grafemmer van zo’n 2800 jaar oud, gevonden hoog op de Koerheuvel in Rhenen.
Deze emmer – eigenlijk een wijnvat dat ooit in Italië op een buffet stond – was gebruikt als een urn. De voorwerpen eromheen wijzen er op dat de overledene behoorde tot de elite.
Het tweede verhaalt neemt u mee naar de tijd van volkeren die zich vestigden op de Utrechtse Heuvelrug: hoog en droog, én veilig vanwege het strategische uitzicht. Aan de aanwezigheid van de Franken herinneren bijvoorbeeld muntschatten van goud en zilver, sieraden met exotische stenen, en drie halsketens, gemaakt van omgesmolten gouden Romeinse munten. De rivier (de Rijn) was de noordgrens van het Romeinse Rijk.
Rhenen als drukbezochte pelgrimsplaats in de middeleeuwen is het volgedne aansprekende thema. U maakt kennis met de heilige Cunera, de jonge Engelse prinses die het bracht tot beschermheilige van Rhenen.
Een virtuele wandeling door historisch Rhenen voert u naar het 17de-eeuwse paleis van Frederik van de Palts (keurvorst van Bohemen) en Elizabeth Stuart (de Engelse koningsdochter). Het koninklijk paar leefde in ballingschap in Den Haag, en koos Rhenen uit als de ideale plek voor hun zomerresidentie. Het echtpaar ontving een wereld aan internationale gasten, hun paleis was behangen met kunst, gemaakt door vooraanstaande 17e-eeuwse kunstenaars, van Rubens tot Terborgh.
Strijd
Attentie: de tijdelijke tentoonstelling ‘Gouden Vrouwen’ bevindt zich op de tweede verdieping. Hier vond u normaal gezien onze zaal ‘Strijd’. Deze is voor de duur van de expositie vervallen. Het indrukwekkende schilderij ‘De inname van Rhenen’ vindt u nu in onze presentatie kunst: ‘Rhenen, lieveling van schilders’.
In deze museumzaal ervaart u dat Rhenen – op de grens van Gelderland en Utrecht – heel vaak het toneel is geweest van strijd.
Een immens schilderij van de Inname van Rhenen in 1499 herinnert aan heftige tijden.
Soldaten van de vijand – de hertog van Gelre – vielen toen de ommuurde stad binnen.
Helmen van Spaanse soldaten, gevonden bij het dempen van de stadsgracht, verwijzen naar Rhenen in de Tachtigjarige Oorlog.
Natuurlijk is er ook aandacht voor de Grebbelinie, en voor de gebeurtenissen in Rhenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bij de Slag om de Grebbeberg, in mei 1940, werd de stad vrijwel volledig verwoest. De Cunerakerk én het Oude Raadhuis hebben gelukkig het oorlogsgeweld doorstaan.
Onder de Nederlandse steden met Wederopbouw-architectuur telt Rhenen stevig mee. Tijdens de Wederopbouw van Rhenen (1942-1960) zijn volop nieuwe woningen en winkels gerealiseerd. Bewust is daarbij het middeleeuwse stratenpatroon gerespecteerd. Naast het museum bevindt zich een brandweerkazerne uit 1942, met een zeer in het oog springende slangentoren.
Schoonheid
Attentie: de tentoonstelling ‘Gouden Vrouwen’ bevindt zich op de tweede verdieping. Dat was de plek waar u onze zaal Kunst vond. Als tijdelijke oplossing hebben we het mooiste uit onze collectie schilderijen, tekeningen en prenten gekozen, en daarmee onze expositiezalen op de 1e verdieping ingericht en de Trouwzaal. Het indrukwekkende schilderij ‘De inname van Rhenen’ vindt u hier ook.
‘Rhenen, lieveling van schilders’ is de naam die we aan de presentatie kunst geven. Dat deze slogan hout snijdt, bewijzen onze schilderijen, tekeningen en prenten met Rhenen als inspiratie. Al sinds de 17e eeuw heeft Rhenen grote aantrekkingskracht op kunstenaars. De stad deed bijna buitenlands aan, zo schilderachtig gelegen tegen de heuvelrug en pal aan de rivier. De ‘skyline’ was bijzonder imposant, met het Zomerpaleis, de hoge Cuneratoren en de Grebbeberg in het oosten.
Rembrandt, Van Goyen, Cuyp, Van Ruisdael en Saenredam behoren tot de meesters die tekeningen en schilderijen hebben nagelaten. Het leeuwendeel van deze topstukken vindt u in de grote musea in het buitenland.
Maar Rhenen heeft ook zijn topstukken! Blikvanger in onze collectie is ‘Gezicht op Rhenen’ van Jan van Goyen uit 1649. Van de mooie details en het atmosferische kleurenpalet – waarom Van Goyen zo befaamd is – valt bijzonder te genieten. We wisten het topschilderij in 2022 te verwerven, met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Fonds van de Utrecht & Gooi Cirkel, haar Alida Fonds en haar VriendenLoterij, het Mondriaan Fonds en de Rhenense gemeenschap.
Sinds maart 2024 kan Stadsmuseum Rhenen nóg een Van Goyen tonen: ‘Rhenen, gezien vanuit het Oosten‘ uit 1652, een bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Het werk wordt omgeven door een selectie van de mooiste schilderijen uit de 17e eeuw tot en met de dag van nu. Vergeet niet de ladenkast vol tekeningen en prenten te openen.
In ‘Rhenen, lieveling van Schilders’ ziet u kunstwerken van Van Croos (het één na grootste panorma van Rhenen. Het grootste is van Cuyp, en hangt in het Louvre), maar ook De Vos, Christ, Tholen, Hart Nibbrig, Weissenbruch, Roodenburg en tal van anderen van wie het hart geraakt was door Rhenen. Los van hun artistieke waarde, vertellen de kunstwerken over de stad van toen en nu. Bezoekers kijken na afloop met een andere bril naar de stad.
